Little Spain: un barrio español en Nova York

Benevolent Society coñecida tamén como La Naciuonal

Anque menos coñecido que Little Italy ou Chinatown, Little Spain ocupa un lugar importante na memoria de Nova York. O barrio -cuio eixo era a rúa 14, foi o lugar de acollida para os emigrantes españois, unha pequena parte da gran ondada migratoria que, desde a segunda metade do século XIX, cruzou o Atlántico para dirixirse, na súa meirande parte, a América do Sur. E ata os anos 90 do pasado século, foi un pequeno reducto da cultura española na cidade norteamericana.

A emigración española aos EEUU foi numéricamente mais reducida e escolleu como destino lugares tan dispares como Florida -en Tampa houbo unha importante colonia española-, Ohio ou mesmo as Hawai, onde os inmigrantes traballaron nas plantacións de azucre.

En Nova York os recén chegados, na súa maioría mariñeiros galegos e asturianos, establecéronse na zona portuaria do Lower Side, adicándose ás actividades portuarias, daquelas controladas por italianos e irlandeses, cos que mativeron moi boas relacións.                                                                                                                                    

Posteriormente, foron desprazándose ata a Rúa 14, entre a sétima e oitava avenida. O barrio comezou a poboarse de españois a partir da segunda metade do século XIX. O fluxo incrementouse desde 1898, despóis da guerra de Cuba, e, especialmente, logo da guerra civil. A partir dos anos 40 a poboación de orixe español roldaba as 25 000 persoas.

Restaurante El Faro en Nova York

Un fenómeno habitual nos núcleos da emigración peninsular foi a creación, a iniciativa dos mesmos emigrantes, de entidades asistenciais e culturais  cuias numerosas actividades irradiaban de volta a casa. En Little Spain foi a Benevolent Society, mais coñecida como La Nacional, fundada en 1869, o centro que aglutinou á comunidade española en Nova Yok. A entidade acolleu a exiliados e nela residiron, durante a súa estancia na cidade, artistas e intelectuales como Picasso, dalí ou Lorca, que escribiu aquí algún dos poemas do seu Poeta en nova York.

No barrio hai tamén un templo católico, a igrexa de Guadalupe, e ao igual que os irlandeses tiñan o seu San Patricio, os españoles celebraban, a festividade de Santiago, procesión incuída. Tendas e restaurantes ofrecían productos de España, como Casa Moneo, onde se podían adquirir chourizos, ou o restaurante El Coruña, pechado nos anos 70 tras unha operación antidroga dirixida polo famoso policía Frank Serpico

Little Spain tamén foi escenario das actividades do crimen organizado. Durante a Lei Seca, en locales como El Faro, rexentado por galegos, servíase clandestinamente alcol.

Os anos da Gran Depresión marcaron o inicio da decadencia, cando e moitos dos residentes de orixe español deciriron abandonalo pola carestía económica e a suba dos alugueres.

A guerra civil viviuse aquí, como nos demais centros da diápora española, cun enorme interese, polas esperanzas que despertara o triunfo republicano e a posibilidade dun próximo retorno. Os veciños de Little Spain promoveron, entre outras accións, o boicoteo aos establecementos dos simpatizantes co bando nacional.

Tras rescatar centos de fotografías, o escritor Artur Balder narra no documental Litte Spain (https://www.youtube.com/watch?v=1CQNNekKh7Y), da man dos seus protagonistas, a vida neste barrio español no corazón de Manhattan.

Jose María Blanco White, lembranza dun outsider

Blanco White (1775-1841) é un dos intelectuais máis sobresaíntes do noso século XIX. Esquecido e incomprendido, encabeza a longa lista de exiliados que abre este axitado século. Formouse no ambiente de renovación cultural que trouxo a Ilustración e acolleu con entusiasmo as ideas do nacente liberalismo.

Nas súas Memorias Alcá Galiano defíneo como: "Mediano y artificial poeta, grande escritor en prosa, de instrucción vasta y extensa, de carácter singular y extremado". Menéndez y Pelayo atacouno con fiereza: "No nos indignemos con Blanco: basta compadecerle. Era el renegado de todas las sectas, el leproso de todos los partidos, y caminaba al sepulcro sin fe en su misma duda, temeroso de lo mismo que negaba, aborrecido de muerte en España, despreciado en Inglaterra". Foi o escritor Juan Goytisolo un dos primeiros en rehabilitar a súa figura, difundindo a obra de Blanco en inglés, que aínda era prácticamente descoñecida en España.

Nacido José María Blanco y Crespo, era fillo dun católico irlandés, William White, fuxido da persecución relixiosa no seu país e establecido en Sevilla en tempos de Fernando VI. Home de fondas inquietudes espirituais, Blanco White foi ordenado sacerdote, anque posteriormente convertiuse ao anglicanismo para finalmente adherirse ao credo unitario.

A súa formación humanística levoulle a participar na tertulia que en Madrid organizou o poeta Manuel José Quintana. Alí frecuenta tamén a compaña de Argüelles e Jovellanos. Cando estalla a Guerra da Independencia intervén na loita contra o invasor e escribe encendidos artículos nas páxinas do “Semanario Patriótico”.

Os trascendentais acontecementos políticos que se están a vivir no país, coa convocatoria das Cortes en Cádiz e as discusións para a elaboración dunha constitución despertan nel un enorme interés, pero as súas propostas provocaron o recelo dos sectores máis reaccionarios, particularmente dos eclesiásticos, e as Cortes acabaron declarándoo reo de lesa patria. En 1810 Blanco parte para Inglaterra, convírtíndose nun dos primeiros exiliados políticos. Pronto lle seguirían outros, primeiro os afrancesados, logo os liberais, iniciándose así unha marea que, salvo algunhas interrupcións, non deixaría de fluir ao longo da nosa historia contemporánea.

As opinións de Blanco White sobre o proceso constituínte que acababa de abrirse sorprenden pola súa modernidade. A defensa da liberdade de conciencia e a separación Igrexa-Estado, o apoio ás demandas dos deputados americanos -que se convertiría en aberta simpatía pola causa da independencia das colonias-, chocarán non só coas posición dos servís, se non tamén coas dos liberais. Máis adiante denunciará, ademáis, o comercio de escravos.

Nas “Cartas de Juan Sintierra”, publicadas durante o seu exilio londinense, afirma: «Mi oficio es criticar; pero mi intento no es debilitar vuestro amor a la Constitución que habéis adoptado. Amadla, obedecedla; mas para que dure, haced que en algunos puntos se mejore, en adelante».

En Inglaterra Blanco comezará a publicación do periódico "El Español" -desde onde segue a realidade política do seu país- escribe, baixo o seudónimo de Leocadio Doblado, as Letters from Spain, amosando unha visión certera e lúcida de España, afastada do habitual pintoresquismo da literatura de viaxes da época; adícase aos estudos teolóxicos e non esquece a novela, incluso a poesía (Misterious night). Póstumamente editáronse as súas memorias: The life of the Rev. Joseph Blanco White, written by himself. Morreu en Liverpool en 1841, lonxe dunha patria que sempre amou e que sen embargo non foi capaz de comprendelo.

http://www.elpais.com/articulo/reportajes/subversivo/Blanco/White/elpepusocdmg/20100912elpdmgrep_4/Tes

http://www.elpais.com/articulo/portada/pensamiento/Blanco/White/elpepuculbab/20101225elpbabpor_31/Tes