A proclamación da República catalá

Cidadáns: En nome do pobo de Cataluña eu proclamo desde aquí o Estado catalán. Ademais, solemnemente vos digo que con todo cariño vaiamos á Confederación coas demais Repúblicas de España.

Con estas palabras e desde o balcón do Palacio da Generalitat en Barcelona, símbolo do autogoberno catalán, o lider do partido nacionalista ERC (Esquerra Republicana de Catalunya), Francesc Maciá, proclama a República catalá o 14 de abril de 1931.

A declaración prodúcese horas despóis de coñecerse o resultado das eleccións de abril, que en Cataluña evidenciou, no só o triunfo das candidaturas republicanas como sucedeu no resto de España, tamén o peso do nacionalismo, en especial da recén fundada ERC, que promovía un novo marco territorial en España de carácter federal.

En Madrid, as reaccións por parte do Goberno Provisional, non tardaron en chegar. Enviouse a Cataluña unha delegación ministerial que acordou acelerar os trámites para poñer en marcha a autonomía catalá, tal e como se acordara no Pacto de San Sebastián, onde as aspiracións dos nacionalistas vinculábanse á celebración dun proceso constituínte onde se decidiría a estrutura territorial do novo Estado. O 17 de abril constitúese o goberno catalá, a Generalitat, e iníciase o proceso de elaboración dun estatuto de autonomía, que será o chamado Estatut de Núria, aprobado en 1932.

O mesmo día 17 reuníase en Guernika unha Asemblea dos concellos de Bizcaia, convocada por José Antonio Aguirre, do PNV, que reclamaba unha República vasca no seo dunha federación española.

En outubro de 1934, a actuación do goberno de  Lerroux foi moi distinta cando o entón presidente da Generalitat, Lluis Companys, de ERC, (Maciá morrera un ano antes) proclama, o día seis, o Estat catalá, en resposta á entrada de tres ministros da CEDA no Goberno. Era o remate das tensas relacións que mantiña o goberno central do centro-dereitista Partido Radical e o autonómico catalán, e que culminarán na coñecida revolución do 34, particularmente intensa en Asturias e Cataluña. 

Cataláns! As forzas monárquicas e fascistas que dun tempo para acó pretenden traizoar á República, lograron o seu obxectivo e asaltaron o Poder (...)

Cataluña enarbola a súa bandeira, chama a todos ao cumprimento do deber e á obediencia absoluta ao Goberno da Generalidad, que desde este momento rompe toda relación coas institucións falseadas. Nesta hora solemne, en nome do pobo e do Parlamento, o Goberno que presido asume todas as facultades do Poder en Cataluña, proclama o Estado Catalán da República Federal Española, e ao establecer e fortificar a relación cos dirixentes da protesta xeral contra o fascismo, invítalles a establecer en Cataluña o goberno provisional da República, que achará no noso pobo catalán o máis xeneroso impulso de fraternidad no común anhelo de edificar unha República Federal libre e magnífica.

Seguindo órdenes do goberno da República, foron enviadas unidades do Exército, e, tras un bre anque violento enfrontamento, as autoridades autonómicas foron detidas e os membros e os cocelleiros da Generalitat permaneceron encarcerados ata a concesión dunha amnistía polo goberno de Azaña en 1936.

3 de decembro de 1842: BOMBARDEO A BARCELONA

O bombardeo tivo lugar o 3 de decembro de 1842, seguindo as ordes do xeneral progresista Espartero como castigo ás sublevacións civís en Barcelona contra a política librecambista do rexente. Estas sublevacións comezaran o 15 de novembro e ameazaban ao proteccionismo esixido polos industriais cataláns para manter o monopolio dos seus produtos textiles en España. As medidas liberais progresistas de Espartero promovían a apertura das fronteiras españolas aos produtos ingleses, competidores naquel momento por calidade e precios dos fabricados en Cataluña. As negociación librecambistas con Inglaterra concluíron co anuncio dun tratado comercial , ocasionando  o desencanto  e indignación da Burguesía Catalana ( a Xunta Popular )  e das asociacións de obreiros que pedía a protección da Industria Catalá.

 O exército de Espartero, para o bombardeo, refuxiouse no castillo de Montjuic. Dende esta posición comezou o bombardeo, dirixido polo capitán xeneral Van Halen mediante aproximadamente mil proxectís. A acción foi indiscriminada e provocou incencios, destruiu uns 460 edificios e matou a unhas 20 ou 30 persoas. O Concello sufriu o ataque máis duro: incendiouse a fachada principal, quemáronse arquivos, e as rúas que o rodean sufriron serios destragos.

A operación comezou antes do mediodía e rematou a súa primeira etapa ás 2 da tarde, para reanudarse dúas horas despois cando os destragos xa eran notables. Ás 6 da tarde dúas comisións de cidadáns, unha da cidade e outra da Barceloneta, dirixíronse ao cuartel xeneral para pedir que as hostilidades parasen e ofreceron a cambio sumisión. A xunta revolucionaria pedía o cese do ataque para ceder a plaza e o exército ordeou a previa rendición e entrega dos responsables da sublevación. Os negociadores alcanzaron un acordo á media noite e deuse entón por concluido o bombardeo.

O día 4 Barcelona recibiu a entrada das tropas ao mando de Van Halen e Esparteiro, os revolucionarios foran desarmados e a Milicia tomara a Cidadela, os cuarteis, as portas da cidade e os edificios máis emblemáticos e representativos. O capitán xeral declarou a cidade en estado de sitio por tempo indefinido. As medidas de castigo foron moi duras, dende a pena de morte para os líderes da revolución, ata a prisión incondicional con grao segundo a implicación de cada un na revolta.

Frase de Espartero antes do último canonazo: “É conveniente bombardear Barcelona cada 50 anos, polo ben de España.” 

O 8 de xuño de 1843 houbo en Barcelona outra insurrección de tropas contra o goberno. O obxectivo era conseguir a maioría de idade de Isabel II e a súa coroación. O xeneral Prim ordenou un novo bombardeo de Barcelona, e o 24 de outubro iniciouse o bombardeo da cidade dende a Cidadela, o asedio durou uns 2 meses e lanzáronse preto de 3000 bombas.