A guerra do patio de recreo

"Os nosos xogos no recreo non acababan ao soar a campanilla, senón que baixo os castiñeiros e diante do edificio baixo dos retretes, chamado o Mexadoiro, continuaban ao recreo seguinte. Loitabamos entre nós. O Mexadoiro, contiguo ao ximnasio, servía de Alcázar de Toledo. É verdade que o feito ocorrera un ano antes, pero nos nosos soños escolares a Falanxe seguía defendendo heroicamente aqueles muros. Os “Rojos” atacaban unha e outra vez inutilmente. Con todo, o seu fracaso había que achacalo tamén á falta de ganas; ninguén quería ser “rojo”, eu tampouco. Todos os colexiais queriamos desafiar a morte á beira do Xeneral Franco. Finalmente, algúns mozos maiores repartíronnos por sorteo: con outros de dez ou once anos, tocoume ser “rojo”, sen que puidese sospeitar o significado posterior daquela casualidade; evidentemente, o futuro insinuábase xa nos patios de recreo.

De forma que cercabamos o Mexadoiro. Iso esixía algún compromiso, porque os mestres que vixiaban coidaban de que grupos neutrais de colexiais, e tamén de combatentes, puidesen facer augas polo menos durante períodos de tregua convidos. Un dos puntos culminantes da loita era a conversación telefónica entre o coronel Moscardó, comandante do Alcázar, e o seu fillo Luís, ao que os “Rojos” fixeran prisioneiro e ameazaban fusilar se a fortaleza non se rendía. Helmut Kurella, un mozo de doce anos de face de anxo e voz en consonancia, facía de Luís. Eu tiña que imitar ao comisario “rojo” Cabello e pasar a Luís o teléfono. A súa voz resoaba clara no patio: “¡Papá!”. O coronel Moscardó: “¿Que ocorre, raparigo?”. “Nada. Din que me van a matar se o Alcázar non se rende”. “Se fose así, fillo meu, encomenda a túa alma a Deus, grita ¡Viva España! E morre como un heroe”. “Adios, Papá. Un bico moi forte”.

Iso dicía o angelical Helmut, facendo de Luís. E entón eu, o comisario “rojo”, ao que un dos mozos maiores había ensinando o berro final de “¡Viva a morte!”, tiña que fusilar ao valente raparigo baixo un castiñeiro en flor.

Non, non estou seguro de se era eu ou outro quen se encargaba da execución; pero puidese ser eu. Logo seguía a loita. Ao recreo seguinte voábamos a torre da fortaleza. Faciámolo acusticamente. Pero os defensores non cedían. O que logo se chamou guerra civil española desenvolvíase no patio de recreo do instituto Conradinum de Danzig-Langfuhr nun só acontecemento repetido sen cesar. Naturalmente, ao final gañaba a Falanxe. O asedio rompía desde fóra. Unha horda de mozos de trece ou catorce anos atacaba con especial violencia. Logo, o gran abrazo. O coronel Moscardó recibía ao seu libertador coa frase que se fixo famosa: “Sen novidade no Alcázar”. E a nós, os “Rojos”, liquidábannos.

Desa forma, cara ao final do recreo podíase volver utilizar normalmemente o Mexaoiro, pero ao seguinte día de clase volviamos repetir o xogo. Isto durou ata as vacacións de verán do trinta e sete. No fondo, houbéramos podido xogar tamén ao bombardeo da cidade vasca de Guernika. O noticiario alemán mostrounos no cine, antes da película, o ataque dos nosos voluntarios. O 26 de abril a pequena cidade quedou reducida a cascallos e cinzas. Aínda hoxe oio a música de fondo baixo o ruído dos motores. Pero só se podía ver os nosos Heinkel e Junker en aproximación-picado-ascensión. Parecía coma se estivesen adestrándose. Non daba para un feito heroico ao que se puidese xogar no recreo".

Günter Grass, Mi siglo

*fotografía de Agustí Centelles